PN - Sau ngày thống nhất đất nước, từ năm 1976 đến đầu những năm 1980, những khó khăn về kinh tế - xã hội diễn ra vô cùng gay gắt.
Bấy giờ, ông Nguyễn Văn Linh giữ cương vị Bí ấu thơ Thành ủy TP. Hồ Chí Minh, lúc quan sát cửa hàng lương thực thấy cảnh hàng trăm bà con chèn lấn, chờ chực mua gạo đã rất buồn và thường day dứt tự hỏi: “Miền Nam là vựa lúa mà giờ đến nông nỗi này là vì nguyên nhân gì mà?”.
Sinh thời, ông Nguyễn Vĩnh Nghiệp - nguyên CT UBND TP. Hồ Chí Minh kể - điểm đột phá trước hết mà Thành ủy TP Hồ Chí Minh chọn là xóa bao cấp về lương thực: “Lúc chị Ba Thi làm Giám đốc Cty lương thực, đã có nói đi nói lại một câu mà tôi nhớ mãi: “Cái cơ chế của chúng ta, mua thì như cướp, bán thì như cho”, đủ thấy cảnh ngộ phức tạp ra làm sao. Sau khi đồng chí Nguyễn Văn Linh và Thành ủy đã chỉ đạo làm thử (đôi khi “làm lén”, chưa dám trình bày lên trên): xóa bao cấp, tiến hành ba có lợi, lương mặt-hàng trong Cty xí nghiệp, khoán mặt-hàng trong nông nghiệp, trong đánh bắt cá ngoài biển... Thì tình cảnh biến động rõ rệt theo chiều hướng nhiệt-huyết: chế tạo bung ra, công nhân có việc làm, đời sống được đổi mới lại. Lương thực không còn là vấn đề căng thẳng nữa, chúng ta được ăn gạo trắng, gạo ngon, bên cạnh đó còn trợ giúp những nơi gian khó hay là đang thiếu đói vì bão lụt. Bấy giờ một vài đồng chí lại phê phán nghiêm tự khắc TP. Hồ Chí Minh chạy theo “cơ chế thị trường”, phát triển “chủ nghĩa tư bản”... Thành thử trong nội bộ đã có sự tranh luận rất gay gắt, căng thẳng”. Để “thuyết phục” được Trung Ương và được dân chúng phổ biến, Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh giao cho lan can nghiệp Thành ủy và những chuyên viên bổn phận tư vấn, giao cho điều-khiển nhà máy dệt thành-danh đi đầu thí điểm. Thế nhưng, Bí ấu thơ Thành ủy Nguyễn Văn Linh nhấn mạnh: “Chỉ có một thành-tích không đủ, phải cả trăm ngàn cơ sở Thành phố tiến mạnh vào chiến trận chống quan lại bao cấp, loại-bỏ nhằm- chế biến bung ra, công hiệu kinh tế tăng lên, đồng vốn, chuyên môn của người thợ, tiểu chủ TP phải được điều động, công nhân có việc làm”. Một khi đã được khơi dòng, nước sẽ tuôn tràn cường-tráng. Không ít dòng nước sẽ kiến tạo một uy lực mới. Sau thể nghiệm dệt thành-danh có thể thấy việc làm thích hợp với quy luật tất yếu trong chế biến, Thành ủy vẫn-còn chỉ đạo mở rộng thử nghiệm với những xí nghiệp như dệt Phước Long, phong phú, Việt Thắng, nhà máy Caric, Sinco, Xí nghiệp Dược 2/9, Xí nghiệp công tư hợp doanh cao su Phạm Hiệp, Xí nghiệp gạch hoa Đức Tân, Liên hiệp thuốc lá miền Nam, Nhà máy liên hiệp bia TP Hồ Chí Minh, Cty bột giặt quần áo Viso, công ty Lương thực Thành phố … Nên biết rằng, với các cú đột phá chưa hề có tiền lệ tại Tp.HCM đã kết quả khiến cuộc họp lịch sử xảy đến tại Đà Lạt từ ngày 12/7 đến ngày 20/7/1983. Đây là điểm chú ý trước tiên báo hiệu phấn đấu đổi mới nhằm- tiến lên của TP. PGS-TS Phan Xuân Biên đã viết: “Bí thơ từ Thành ủy Nguyễn Văn Linh đã Đoàn thể cho GĐ những doanh nghiệp trên khu vực hành chính TP có cách thực hiện ăn mới theo cách thức của Thành phố trực tiếp trình bày với các đồng chí chỉ huy đẳng cấp của Trung Ương ở Đà Lạt (đồng chí Trường Chinh, Phạm Văn Đồng...), Rồi mời các đồng chí về TP tham quan, nghiên cứu hiện thực... Sự kiện đó không chỉ “thanh-minh” cho cách tiến hành theo kiểu “phá rào”, “làm lén” của Thành phố để cố vượt ra khỏi cách thức cũ, bảo thủ, vượt ra khỏi vòng xoáy khủng hoảng hệ trọng của quốc gia trước 1985, mà còn tác động nhiệt-huyết, có linh nghiệm đến sự xuất hiện chủ trương đổi mới”. Không phải ngẫu nhiên mà trong hội thảo "Thành phố Hồ Chí Minh: 40 năm thi công, phát triển và hội nhập", cộng đồng đều đồng tình: Với các việc làm mang tính tiên phong, dám nghĩ, dám làm vì biết lấy quyền lợi của dân làm chỉ tiêu tối thượng, Thành ủy Tp. HCM đã có những bước đi hợp cách lòng dân. Từ hiện thực đó, Đảng càng cố gắng và dứt khoát xóa bỏ cơ chế cũ, thực hiện chủ trương Đổi mới. HUYỀN SƯƠNG |
