Để khảo sát được chính xác và khách quan

(TBKTSG) - LTS: Luật Thống kê đang được sửa đổi. TBKTSG phỏng vấn TS. Vũ Quang Việt, nguyên Vụ trưởng Vụ Tài khoản Quốc gia Cục Thống kê Liên hiệp quốc, về dự thảo sửa đổi này. TS. Việt cũng đã có nhiều năm hỗ trợ ngành thống kê Việt Nam.

Vân Cầm TS. Vũ Quang Việt. (TBKTSG) - LTS: Luật thống kê đang được sửa đổi. TBKTSG phỏng vấn TS. Vũ Quang Việt, nguyên Vụ trưởng Vụ tài khoản đất nước Cục thống kê Liên hiệp quốc, về dự thảo sửa đổi này. TS. Việt cũng đã có khá nhiều năm tương trợ ngành thống kê VN. TBKTSG: Theo ông, làm ra làm sao Luật điều tra bảo đảm tính trung thực cho công tác thống kê? - TS. Vũ Quang Việt: đặng chắc-chắn tính khách quan của nghiệp vụ nghiên cứu, các nước được ước tính là có tin cậy về nghiên cứu chính thức đều có luật chắc-chắn tính cách biệt của Công ty khảo sát. Ví dụ như ở Mỹ, dù đặt trong Bộ Thương mại, Cục thống kê nghiên cứu Mỹ (US Bureau of Census) độc lập theo nghĩa Giám đốc được Tổng thống bổ nhậm nhưng phải được Quốc hội phê duyệt. Cách bổ nhậm GĐ Cục thống kê nghiên cứu cũng không khác gì cách bổ nhiệm CT Cục lưu trữ liên bang, tức là NH Nhà nước. Người GĐ cũng không có nhiệm kỳ Bởi vậy tuyệt đối không phải chịu theo sự điều khiển của Nhà nước. Kinh phí của Cục điều tra điều tra Mỹ cũng được Quốc hội thông qua. Cục nghiên cứu khảo sát chịu trách nhiệm vận hành nghiên cứu của cả nước, họ có thể đặt văn phòng ở địa phương song việc tuyển chuyên viên và quyết định vận hành và tài-chính là tuyệt đối do GĐ cục quyết. Ở các nước khác, cách thực hiện có thể khác tuy-nhiên Đoàn thể nghiên cứu là Cơ quan độc lập. TBKTSG: như thế dự thảo sửa đổi lần này có đảm bảo được chuyện đó không? - Quản lý điều tra được chính thức đặt dưới quyền của Bộ dự-định và đầu tư. Như thế tính tách biệt giảm hẳn đi. Cơ quan địa phương vẫn có quyền quản lý khảo sát địa phương. Nói chung tính độc lập của làm-việc nghiên cứu không được luật bảo đảm. Người đứng đầu Bộ dự-định và đầu tư có quyền quyết định chương trình, mạng lưới mục tiêu kinh tế và ngân sách của Tổng cục nghiên cứu. Ở cục khảo sát địa phương thì cơ quan sở tại (từ cấp tỉnh, huyện đến cấp xã) quyết. Như vậy khó lòng mà Tổng cục khảo sát, hay cục nghiên cứu địa phương có thể giữ được tính ngăn cách. Giả dụ chỉ dễ dàng nói đến ngân sách, có nhẽ việc nhận được khá nhiều hay ít ngân sách cũng tùy thuộc đại bộ phận vào mức độ có biết nghe lệnh ở trên hay không. Tôi không hiểu vì lý do gì Bộ trưởng Bộ chương-trình và đầu tư được quyền tu-sửa, nâng cao mạng lưới chỉ tiêu điều tra quốc gia? TBKTSG: Một trong những điểm mới của việc sửa đổi luật lần này là luật lệ về dịch vụ khảo sát, đáp-ứng thông tin và có thể có thu phí. Ông nghĩ sao về điểm này? - Tôi đã kinh qua kinh nghiệm này ở Liên hiệp quốc khi mà Úc là nước trước hết đưa ra ý tưởng gần giống như thế. Và Liên hiệp quốc lúc bấy giờ cũng đem ra làm theo. Tôi cực lực phản đối. Nhiệm vụ của chúng tôi khi đó là đưa lên mạng tất thảy khảo sát về trương mục quốc gia và chỉ đồng tình làm dịch vụ, nghĩa là bán nghiên cứu khi có người muốn Liên hiệp quốc tụ họp số liệu thống kê giùm. Thành quả số tiền thu được chỉ là 20.000 đô la một năm. Số tiền bán được về nghiên cứu thương mại quốc tế được trên dưới gần 200.000 đô la! nhưng như vậy chỉ đủ trả lương lậu cho 1, 2 chuyên viên, trong khi đó Cục nghiên cứu Liên hiệp quốc có ở mức 120 người. Điều phi lý là Cục nghiên cứu Liên hiệp quốc nhận tiền góp phần|chung tay của những nước tuy-nhiên những nước khi muốn không dễ dàng lấy được số liệu nghiên cứu. Ngược lại, có người trả tiền để mua dữ liệu thống kê lại lập DN bán lại thông tin ở Mỹ. Dễ thường Liên hiệp quốc lập ra đặng phục vụ họ. Cách thực hiện này đã bị bãi bỏ và sau đó. Thông tin của các nước nộp cho Liên hiệp quốc đều có thể lấy free. Thông tin khảo sát của những Tổ chức quốc tế khác và của rất nhiều nước đều thế cả. Điều luật làm dịch vụ điều tra có thu phí sẽ tạo ra tiền lệ khẩn cấp bởi bình đẳng trong tiếp cận và sử dụng điều tra chính thức là tiêu chuẩn đã được quốc tế đề nghị. Nhằm- bảo đảm tính trung thực của nghiệp vụ điều tra, cần bảo đảm tính tách biệt của Tổ chức khảo sát. Ảnh: TUỆ DOANH TBKTSG: Luật sửa đổi có dành nguyên một chương cho xét đoán và dự báo nghiên cứu. Theo ông điều này có đúng với thông lệ quốc tế? - Tiên-đoán không phải là công việc của tổ chức điều tra vì như thế sẽ có xu hướng ảnh hưởng dư luận, kể cả ảnh hưởng đến việc soạn thảo dữ liệu. Việc tính mật độ tăng trưởng đổi thay không nằm trong nhận xét song việc lý giải vì nguyên nhân gì mà có tiến triển như thế là đánh giá. Đánh giá và dự báo đều phải dựa vào mô hình và lý thuyết kinh tế, và sai hay đúng tùy thuộc vào kiểm chứng nhận tế tiếp theo.